(1867-1935) marszałek Polski, walczący na Limanowszczyźnie i Sądecczyźnie
Urodził się 5.12.1867 w Zułowie na Wileńszczyźnie (obecnie Litwa) w rodzinie powstańca styczniowego. Studiował medycynę na uniwersytecie w Charkowie (obecnie Ukraina), ale za udział w rozruchach został relegowany. W 1887 r. zesłany na 5 lat na Syberię za udział w przygotowaniach do zamachu na cara Aleksandra II. Potem jeszcze wielokrotnie aresztowany albo internowany.
Od 1902 r. przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej w kraju, w 1904 r. twórca Organizacji Bojowej PPS, która zajmowała się działalnością terrorystyczną przeciwko państwom zaborczym, w latach 1910-14 komendant paramilitarnego Związku Strzeleckiego, w 1914 r. twórca Legionów Polskich przy armii austriackiej, dowódca 1. Brygady LP i konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, od 11.11.1918 Naczelny Wódz odrodzonego Wojska Polskiego, w latach 1918-22 Naczelnik Państwa, w 1920 r. jako przewodniczący Rady Obrony Państwa rozkazał wykonać uprzedzające uderzenie na Rosję Radziecką, zdobył wprawdzie Kijów, ale potem wojska polskie znalazły się w odwrocie, poważnie zagrożona była nawetWARSZAWA
, ostatecznie jednak odparł Armię Czerwoną za sprawą tzw. cudu nad Wisłą, od 1920 r. pierwszy marszałek Polski, w latach 1922-23 szef Sztabu Generalnego i przewodniczący Ścisłej Rady Wojennej, ideowy przywódca tzw. sanacji, od tzw. przewrotu majowego w 1926 r., czyli zamachu stanu – faktyczny dyktator, sprawujący lub nie rozmaite funkcje, niemniej samodzielnie decydujący o polityce wewnętrznej i zagranicznej II Rzeczpospolitej, m.in. dwukrotny premier (1926-28 i 1930), wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta – nie przyjął godności, wskazując Ignacego Mościckiego. Zwolennicy nazywaliGO Komendantem, Dziadkiem i Ziukiem.
Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, Wielką Wstęgą Orderu Virtuti Militari, Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, 4-krotnie Złotym Krzyżem Zasługi i 4-krotnie Krzyżem Walecznych oraz austriackim Orderem Żelaznej Korony, francuską Legią Honorową, japońskim Orderem Wschodzącego Słońca i łotewskim Orderem Zabójcy Niedźwiedzia.
Z regionem sądeckim związany w różnych formach. W latach 1911-14 dwukrotnie prowadził tuSZKOLENIA wojskowe dla członków Związku Strzeleckiego, który stanowił rezerwuar kadr dla mającego się wkrótce odrodzić Wojska Polskiego.
Po wybuchu I wojny światowej dowodzony przez niego 1. pułk piechoty Legionów Polskich walczył m.in. na Limanowszczyźnie i w przegranej bitwie pod Marcinkowicami w bezpośrednim sąsiedztwie Nowego Sącza. W Marcinkowicach sztab Komendanta mieścił się w dworze Morawskich na terenie obecnego Zespołu Szkół im. Wł. Orkana.
13.12.1914 oddział wkroczył do miasta, a Piłsudski zatrzymał się w mieszkaniu burmistrza Władysława Barbackiego przy ul. Dunajewskiego 12. W 1933 r. odsłonięto na tym budynku tablicę, upamiętniającą ten fakt i wiszącą obecnie. 26.12.1914 Komendant przyjechał ponownie, tym razem w celu odwiedzin u rannych legionistów w nowym szpitalu miejskim.
W 1915 r. rada miejska Nowego Sącza – jako pierwsza w Polsce – nadała Piłsudskiemu godność honorowego obywatela miasta. Wyróżniony nie mógł przybyć osobiście, ale z Krakowa przysłał telegram z podziękowaniem.
Drugi raz pojawił się 6.08.1921 na obchodach pierwszej rocznicy utworzenia stacjonującego tu 1. pułku strzelców podhalańskich. Towarzyszył mu wtedy drugi późniejszy marszałek Polski – gen. Edward Rydz-Śmigły. Drugi raz 1. pspodh. wizytował w 1926 r., a trzeci – w 1928 r. Tym razem pobyt związany był z przeprowadzeniem przez niegoSZKOLENIA dla wyższych oficerów. Po raz czwarty odwiedził pułk dokładnie 8 lat po pierwszej wizycie – 6.08.1929 odbył się bowiem w Nowym Sączu Zjazd Legionistów.
Po śmierci Marszałka w 1935 r. rada miejska nadała imię Piłsudskiego ulicy w sąsiedztwie koszar 1. pspodh. Dzisiaj Komendant jest patronem obwodnicy prowadzącej w stronę Krynicy-Zdroju. Zmarł w 9. rocznicę zamachu majowego – 12.05.1935 w Belwederze w Warszawie, pochowany w katedrze na Wawelu w Krakowie, tylko jego serce w grobie matki na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.
Jego brat Bronisław (1866-1918), uczestnik przygotowań do zamachu na cara Aleksandra III (razem m.in. z Aleksandrem Uljanowem, czyli bratem Włodzimierza Lenina, właśc. właśnie Wł. Uljanow), po wykryciu spisku zesłany na Sachalin, gdzie prowadził badania naukowe z zakresu klimatologii, etnografii i leksykologii.
(IrP)
Źródła
Piotr Stawecki SŁOWNIK biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania,WARSZAWA 1991
„Bóg, honor, ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej” pod red. Jerzego Leśniaka i Henryka Szewczyka, Instytut Pamięci Narodowej i Fundacja Sądecka, Nowy Sącz-Warszawa 2009
Fot.: http://pl.wikipedia.org/wiki/Józef_Piłsudski#mediaviewer/File:Jozef_Pilsudski.jpg
