(1864-1949)
generał dywizji Wojska Polskiego, walczący na Ziemi Gorlickiej
Urodził się 17 lipca 1864 r. w Tarnowie w rodzinie nauczycielskiej. W latach 1874-78 uczył się w niższym GIMNAZJUM św. Jacka w Krakowie, w latach 1878-82 w szkole kadetów w Krakowie-Łobzowie, w 1887 r. w szkole jazdy konnej w Wiedniu i tamże w latach 1889-91 w Akademii Sztabu Generalnego.
Przebieg służby
Od 1892 r. żołnierz zawodowy w armii austriackiej: oficer w 73. pułku piechoty w Egerze (Węgry), elitarnym 84. pp w Wiedniu i 13. pp w Krakowie, w sztabach wyższych dowództw, w oddziale kartograficznym i biurze opisu kraju Sztabu Gen. w Wiedniu (opracował mapy operacyjne Bośni, Hercegowiny i Albanii) oraz dowódca szkoły oficerów rezerwy i wykładowca taktyki w korpuśnej szkole oficerskiej. W latach 1909-13 komendant szkoły kadetów w Krakowie-Łobzowie, a w latach 1913-14 zastępca dowódcy 1. pp w Opawie.
W czasie I wojny światowej dowódca 2. pułku marszowego, 100. pp oraz 23. i 8. Brygad Piechoty, walczących na froncie rosyjskim w Królestwie Polskim, Galicji (m.in. dowodził 100. pp, rekrutującym się przeważnie z Polaków ze Śląska Cieszyńskiego, w wielkiej bitwie pod Gorlicami, pułkiem, który nacierał na kluczowe pozycje rosyjskie na wzgórzu Pustki k/Łużnej, a potem brał udział boju pościgowym za nieprzyjacielem, wycofującym się w kierunku Biecza – potem zresztą napisał opublikowaną w 1923 r. w Przemyślu pracę historyczną o tych walkach „Żołnierz polski pod Gorlicami 1915”) i Bukowinie oraz na froncie włoskim, gdzie w czerwcu 1918 r. w Tyrolu został ciężko ranny i przeniesiony na dowódcę Okręgu Wojskowego ZAMOŚĆ.
W Wojsku Polskim od 2.11.1918: dowódca twierdzy i garnizonu Zamość, okręgu wojskowego i frontu cieszyńskiego w polsko-czeskim konflikcie o Śląsk Cieszyński, dowódca 6. i 7. Dywizji Piechoty, a w 1920 r. dowódca frontu śląskiego. W tym samym roku reprezentował rząd polski w Komisji Delimitacyjnej Polsko-Czechosłowackiej w Opawie i Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej w Cieszynie.
W trakcie wojny polsko-rosyjskiej w 1920 r. gubernator wojskowy Warszawy i dowódca broniącej stolicy 1. Armii, pozbawiony w trakcie walk dowodzenia za opieszałość i ogólną nieudolność. Po bitwie warszawskiej zwanej cudem nad Wisłą dowódca południowej grupy 6. Armii, ale już jesienią kierownik kursów informacyjnych dla wyższych dowódców, od 1921 r. dowódca Okręgu Generalnego Kielce, a w latach 1921-25 Okręgu Korpusu X Przemyśl. Skonfliktowany z marszałkiem Józefem Piłsudskim (odmówił pomocy w zorganizowaniu obchodów rocznicy wymarszu tzw. pierwszej kompanii kadrowej, za co gen. i późniejszy marszałek Edward Rydz-Śmigły wyzwał GO nawet na pojedynek…) podał się do dymisji, po czym przeniesiony w 1925 r. w stan spoczynku.
Marsz. Piłsudski, oceniając w 1922 r. generalicję polską, wystawił mu niepochlebną opinię: „Śmiesznie zarozumiały, z niczego niezadowolony (…) intrygant, jeden z generałów psujących armię polską i prawie niezdatny do użycia”.
Awanse: 1885 – podporucznik, 1889 – porucznik, 1896 – kapitan, 1909 – major, 1911 – podpułkownik, 1915 – pułkownik, 1916 – brygadier, 1919 – generał podporucznik (dywizji), 1920 – gen. dywizji.
Odznaczony m.in. orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, 2-krotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej oraz odznaczeniami austriackimi i niemieckimi, w tym Krzyżami Żelaznymi I i II klasy. Za zasługi w bitwie gorlickiej Austriacy przyznali mu order Marii Teresy, ale odmówił jego przyjęcia, tłumacząc, że odznaczenia może odbierać już tylko od władz polskich. Członek pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu VM.
Mieszkał w Krakowie, gdzie zmarł 29 sierpnia 1949 r., pochowany na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim.
(IrP)
Źródła
Piotr Stawecki SŁOWNIK biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania, WARSZAWA 1991
Marcin Spórna – „Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich”, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006
www.old.klubgorliczan.pl
Fot.: http://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Latinik#mediaviewer/File:FranciszekKsaweryLatinik.jpg