(1915–1990) kurier ZWZ i AK, żołnierz podziemia, ps. „Zbyszek”, „Fantom”. Dowódca akcji odbicia z rąk Niemców emisariusza Jana Karskiego przeprowadzonej w Nowym Sączu w 1940 r.
Urodził się 1 stycznia 1914 roku w Dzikowie pod Tarnobrzegiem jako czwarte dziecko Józefa i Heleny z Malinowskich. Rysiowie przybyli do Nowego Sącza pod koniec XIX w. Zamieszkali w domu przy ul. Jana Matejki 2.
Od dzieciństwa angażował się w harcerstwo i rozmaite aktywności sportowe: uprawiał lekkoatletykę, narciarstwo, łyżwiarstwo i kajakarstwo. Po maturze w II Gimnazjum w Nowym Sączu (1933 r). jako ochotnik wstąpił do wojska. Służył w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie i w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu.
Podczas powodzi w 1934 r. uratował w Nowym Sączu około 60 osób i został odznaczony Medalem za Ratowanie Ginących.
Przez dwa lata (1934-1936) studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukę przerwał ze względu na problemy finansowe po czym wstąpił do Straży Granicznej. W latach 1937-1939 służył na granicy polsko-czechosłowackiej w placówkach Beniowo, Sianki, Czystohorb w pobliżu Komańczy.
Podczas wojny obronnej w 1939 r. dostał się do niewoli najpierw sowieckiej, później – niemieckiej. Z obu uciekł.
Po powrocie do Nowego Sącza, począwszy od 1940 r. w konspiracji ZWZ organizował kurierską sieć łączności. Dowodził akcją odbicia Jana Karskiego ze szpitala w Nowym Sączu. W lipcu 1941 r. rozpoczął działalność kurierską. Wyznaczył wiele nowych tras kurierskich, na szlaku Spisz – Budapeszt. Kontynuował kurierską misję aż do marca 1944 r. W czasie II wojny 108 razy pokonał trasę Warszawa-Budapeszt, przerzucając dokumenty, meldunki, broń, pieniądze i ludzi.
Do Polski powrócił wiosną 1945 r. W tym samym roku został studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Studia ukończył w 1949 r.
Ze względu na działalność w AK podczas II wojny światowej, władze komunistyczne odmawiały mu wpisu na listę adwokatów. Dopiero w 1962 roku uzyskał wpis i mógł wykonywać wyuczony zawód.
Od 1957 Zbigniew Ryś był żonaty z Jadwigą, córką porucznika Wojska Polskiego Stanisława Polity. Miał dwóch synów: Lesława (ur. 1957) i Jacka (ur. 1959).Wielokrotnie odznaczany za męstwo i waleczność na służbie, między innymi Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari.Zmarł 29 września 1990 we Wrocławiu. Spoczywa na tamtejszym Cmentarzu Grabiszyńskim.
(ik)
