(1891-1953)
generał brygady Wojska Polskiego, wyszkolony w Nowym Sączu
Urodził się 24.07.1891 w Pomiechówku (powiat Płońsk) w rodzinie ziemiańskiej (matka Maria była baronówną Eynatten). AbsolwentGIMNAZJUM
w Kałudze (Rosja) z 1908 r. Studiował na wydziale prawa i na wydziale przyrodniczym Uniwersytetu Moskiewskiego, skąd po 5 semestrach przeniósł się do Moskiewskiego Instytutu Rolniczego, uzyskując na nim w 1913 r. dyplom agronoma.
Przebieg służby
W trakcie studiów powołany na rok (1912-13) do wojska rosyjskiego – służył w artylerii konnej.
W latach 1913-14 należał do paramilitarnych Polskich Drużyn Strzeleckich (przyjął wtedy ps. Kownacki) i ukończył letniKURS w Nowym Sączu. Od sierpnia 1914 r. dowódca plutonu w II batalionie strzelców, potem w szeregach 1. szwadronu ułanów Władysława Beliny-Prażmowskiego, przekształconego później w 1. pułku ułanów Legionów Polskich. Następnie dowódca zorganizowanej przez siebie baterii konnej 1. pułku artylerii, później – dywizjonu. W wyniku tzw. kryzysu przysięgowego w 1917 r. (Polacy służący w armii austriackiej odmówili przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec) internowany w Beniaminowie. W latach 1915-16 opublikował „Podręcznik artylerii dla podoficerów i kanonierów”. W 1918 r. służył w sztabie Inspektoratu Artylerii Polskiej Siły Zbrojnej oraz uczestnik odsieczy Przemyśla i Lwowa.
W czasie wojny polsko-rosyjskiej walczył m.in. pod rozkazami ówczesnego płka Władysława Sikorskiego, ranny pod Przemyślem. W 1919 r. organizator i dowódca 1. pułku artylerii polowej Legionów na froncie wschodnim, po czym komendant Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu. W 1920 r. znów na froncie: dowódca 1. Brygady Artylerii w 1. Dywizji Piechoty Legionów i dowódca 1. Brygady Piechoty w tej dywizji. W 1921 r. zastępca szefa sekcji artylerii departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz szef artylerii i służby uzbrojenia Dowództwa Okręgu Korpusu VIIPOZNAŃ.
W latach 1924-25 słuchacz Ecole Superieure de Guerre (Wyższej Szkoły Wojennej) we Francji. W latach 1925-35 p.o. i dowódca 13. DP w Równem, gdzie również był prezesem Wołyńskiego Klubu Jeździeckiego. W latach 1932-33 w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych, a w latach 1935-39 dowódca OK VII Poznań.
Płk Stefan Rowecki (późniejszy generał i dowódca Armii Krajowej ps. Grot), wyznaczony w maju 1939 r. do oceny dowódców polskich, napisał o nim: „Przeszłość tylko liniowa. Ma zacięcie dowódcze i dane na dowódcę operacyjnego. Mówią o nim, że jest trochę za miękki, w decyzjach za mało uporczywy”.
Awanse: 1913 – chorąży, 1915 – porucznik, 1917 – kapitan, 1918 – major, 1920 – pułkownik, 1927 – gen. brygady.
W kampanii wrześniowej 1939 r. dowódca Grupy Operacyjnej „Koło” w składzie Armii „Poznań”, przemianowanej potem naGO jego imienia. Jako dowódca tej GO wykonał główne uderzenie Armii „Poznań” w bitwie nad Bzurą, największej w polskiej wojnie obronnej przeciwko agresji Niemiec. Po jej zakończeniu z resztką sił przedarł się przez Puszczę Kampinoską do oblężonej Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niewoli niemieckiej. Jeniec oflagu (niemieckiego obozu dla jeńców-oficerów) VIIA Murnau w Bawarii.
Po wyzwoleniu oflagu przez wojska amerykańskie – w dowództwie polskiego II Korpusu we Włoszech otrzymał stanowisko generała do zleceń.
Odznaczony m.in. orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Oficerskim Orderem Polonia Restituta, 6-krotnie Krzyżem Walecznych i francuską Legią Honorową.
Po demobilizacji w 1947 r. został w W. Brytanii, prowadząc niewielkie gospodarstwo rolne w Walii. Zmarł 2.09.1953 w Beaumaris w hrabstwie Anglesey, tamże pochowany.
(IrP)
Źródła
Piotr Stawecki SŁOWNIK biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania,WARSZAWA 1991
Marcin Spórna – „Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich”, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006
