e-encyklopedia Sądecczyzny

Sączopedia

HALBERSTAM Ben Zion

(1873-1941) – jedyny syn Salomona, kontynuator i spadkobierca nauk ojca, którego przerósł sławą i znaczeniem. Charyzmatyczny bobowski cadyk, posiadający opinię cudotwórcy.

W szczytowym okresie jego popularności pielgrzymowali do niego do Bobowej po pomoc i radę Żydzi z całej Europy Środkowej i Wschodniej. Jego autorytet sprawił, iż do mądrości cadyka, w najróżniejszych sprawach odwoływali się nie tylko Żydzi.

Wielki talent muzyczny. Zasłynął jako kompozytor melodii chasydzkich, do których motywy czerpał m.in. z lokalnego folkloru.

Założyciel 16 jesziw w Małopolsce.

Z drugą żoną Chają Fradl (z pierwszą rozwiódł się z powodu braku dzieci) posiadał liczne potomstwo: siedem córek i czterech synów. Do historii przeszła dwójka – ocalony z wojennej zagłady syn Szlomo, który wyjechał do Ameryki, gdzie w Nowym Jorku na Brooklynie odtworzył chasydzką wspólnotę z Bobowej, oraz córka Nechema. Jej wesele do dziś zaliczane jest do najbarwniejszych wydarzeń w dziejach Bobowej.

Ben Zion po I wojnie światowej, którą spędził w Wiedniu, powrócił do Bobowej, udzielając się w życiu gminy. Był poważany również przez świeckie władze Rzeczpospolitej. Zasłynął m.in. z wystąpień patriotycznych i wezwań do modlitwy za Polskę oraz rządzących krajem. Mocno zaangażował się w pomoc Żydom zbiegłym i deportowanym z Niemiec przed II wojną światową.

W 1939 r. podpisał, na prośbę Kazimierza Wieniawy-Długoszowskiego apel do ludności żydowskiej w Galicji nawołujący do zakupu rządowych obligacji i zbiórki pieniędzy na wyposażenie polskiej armii. Głośna była również jego działalność dobroczynna. Wraz z częścią rodziny i ulubionym uczniem Awigdorem Brinerem, zginął zamordowany przez Niemców w obozie we Lwowie, dokąd uciekli po wybuchu II wojny światowej.

Mógł uniknąć śmierci, bowiem posiadał wystawiony dokument zezwalający mu na wyjazd do Kostaryki, ale nie skorzystał z tej możliwości.

Dzieci Ben Ziona Halberstama i Chaji Fradl

Córki:

  1. Devora Leah (Lejcia), żona Jankela Twerskiego, z którym wyjechała do USA w latach 20. Jej mąż był głównym rabinem Milwaukee. Mieli pięcioro dzieci, m.in.  dr Joshua Twerski jest światowej sławy psychiatrą, Aaron Twerski był profesorem prawa na Harwardzie i dziekanem nowojorskiej Low School, a najmłodszy syn Michael zastąpił ojca jako główny rabin Milwaukee. Devora Twerski zmarła w 1994;
  2. Rivka Beila (Ryfcia), straciła pierwszego męża (Halberstama) w 1941. Po wojnie wyszła ponownie za mąż za Pearlmana. Miała dwójkę dzieci z pierwszego małżeństwa – córka mieszka w Toronto, syn w Londynie;
  3. Nechema Golda (Chumcia);
  4. Bracha (Bucia) pierwszego męża – również Halberstama – straciła w 1941 (miała z nim syna Chaima Hershela), wyszła ponownie za mąż za rabina Lembergera z Węgier. Ich dzieci mieszkają w Nowym Jorku;
  5. Gitcha (Gicia) Lipshutz, wyszła za mąż w 1950, mieszkała w Antwerpii, miała dwóch synów, zmarła w 1994;
  6. Steindel Ratza (Racia) Weitz, wyszła za mąż w 1950, mieszkała najpierw w USA, późnej w Londynie;
  7. Malka (Mella) Jacober ma dwoje dzieci i mieszka w Londynie.

Synowie:

  1. Szlomo (Salomon);
  2. Chaim Shea, zmarł wywieziony na Syberię, przeżyli: jego żona Leah (Leika) i dwóch synów, którzy zostali rabinami w Nowym Jorku;
  3. Chaskel Dawid, ocalał z wojennej zagłady. Z bobowskiego getta wraz z bratem Szlomo został wywieziony do pracy przymusowej w Bochni. Zmarł w 1984 w Nowym Jorku, z żoną Rivkach (Rivkale) mieli czworo dzieci;
  4. Moishe Aaron (zginął w 1941 we Lwowie).

źródło:

  • Bobowa od A do Ż, 2009 r.

© 2024 Wydawnictwo Dobre, Nowy Sącz