e-encyklopedia Sądecczyzny

Sączopedia

GUCWA Klemens Konstanty

(1909 -1941)  ps. „Góral”, „Gazda”; porucznik piechoty Wojska Polskiego, kurier Związku Walki Zbrojnej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 23 grudnia 1909 r. jako syn Józefa i Anny z domu Sówka. Miał siostrę Marię i młodszego brata – Stanisława. Ojciec był robotnikiem w Warsztatach Kolejowych w Nowym Sączu. Wcześnie osierocił swoje dzieci. Klemens dorastał w Nowym Sączu.  Mieszkał przy ul. Zygmuntowskiej 37.

W młodzieńczych latach realizował swoje sportowe pasje w sekcji narciarskiej Klubu Sportowego Kolejowego Przysposobienia Wojskowego Sandecja Nowy Sącz. W Oficerskim Klubie Sportowym 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Nowy Sącz trenował piłkę nożną i lekkoatletykę.

Chciał być nauczycielem. Rozpoczął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Tarnowie, jednak z powodów finansowych zrezygnował z kształcenia.

Służbę w Wojsku Polskim (1 Pułk Strzelców Podhalańskich)  rozpoczął w 1932 r..  W 1936 r. został przyjęty do bydgoskiej Szkoły Podchorążych dla Podoficerów, gdzie w czerwcu 1938 zdał maturę. Po likwidacji bydgoskiej placówki, został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej.

Gdy wybuchła II wojna światowa był oficerem batalionu marszowego 82 Syberyjskiego Pułku Piechoty. W dniach 14-17 września 1939 r. walczył w obronie twierdzy brzeskiej, przeciwko oddziałom niemieckim i Sowietom.

Od 1940 r., działał konspiracji niepodległościowej w ramach Związku Walki Zbrojnej (ZWZ).

Pełnił funkcję komendanta sądeckiego odcinka Wydziału Łączności z Zagranicą ZWZ o kryptonimie „Poprad” i „Lubań”, odpowiadał za organizację oraz nadzór szlaku kurierskiego z Nowego Sącza do Budapesztu przez Krynicę, Tylicz, Muszynkę, Preszów i  Koszyce.

17 marca 1941 r. „Góral”, wraz z Franciszkiem Krzyżakiem ps. „Frantol” oraz Rudolfem Lencem ps. „Rudek”, wyruszył w swoją ostatnią kurierską misję. W Nowym Sączu wsiedli do pociągu jadącego w kierunku Krynicy. W Barcicach wyskoczyli z pociągu i udali się w stronę Kosarzysk. Zatrzymali się w  kurierskim azylu u Michała Korala ps. „Kum”. Kolejną noc spędzili w pasterskim szałasie w okolicach słowackiej Jarbiny. Stamtąd zgarnął ich zaprzyjaźniony słowacki taksówkarz z Kieżmarku, współpracujący z polskim podziemiem – Otto Ludwigh. W okolicach koszyckiego lasu zapadła decyzja, że przekroczą granicę za dnia. Niestety zauważyli ich słowaccy strażnicy graniczni, którzy otworzyli ogień. Konstanty próbując osłaniać ucieczkę kolegów, został postrzelony.  „Rudek” z „Frantolem”  zdołali zanieść rannego „Górala” do budki dróżniczej po węgierskiej stronie skąd został przetransportowany do szpitala w Koszycach (miasto leżało wówczas po węgierskiej stronie).

Zmarł w szpitalu 18 marca. Został pochowany na koszyckim cmentarzu wojennym pod konspiracyjnym nazwiskiem Adam Oprychał. W latach 70. staraniem ludzi ZBoWiDu wyremontowano nagrobek i umieszczono na nim tablicę z prawdziwymi danymi „Górala”. Pośmiertnie Klemens Konstanty Gucwa został awansowany do stopnia kapitana WP i odznaczony orderem Virtuti Militari.

Źródła:

© 2024 Wydawnictwo Dobre, Nowy Sącz