Profesor literatury polskiej i minister oświaty, pochodzący z Sądecczyzny.
Urodzony 17 lutego 1937 r. w Czarnym Potoku (gmina Łącko) w rodzinie
chłopskiej. Absolwent I LO im. Jana Długosza w Nowym Sączu z 1954 r. i
filologii polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie z 1958 r.
W latach 1958-64 nauczyciel j. polskiego w II LO im. króla Jana III
Sobieskiego w Krakowie. Następnie pracownik naukowo-dydaktyczny
macierzystej uczelni: od 1966 r. doktor nauk humanistycznych na podstawie
rozprawy o twórczości Zbigniewa Uniłowskiego, w latach 1971-75 prorektor, a
w okresie 1975-81 jej rektor, od 1975 r. doktor habilitowany na podstawie
pracy o krytyku i historyku literatury Stefanie Kołaczkowskim, od 1976 r.
kierownik zakładu historii literatury polskiej, od 1978 r. profesor
nadzwyczajny, w latach 2000-2007 dyrektor Instytutu Filologii Polskiej
następczyni WSP – Akademii Pedagogicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet
Pedagogiczny). Ponadto wykładowca Małopolskiej Wyższej Szkoły Zawodowej im.
Józefa Dietla w Krakowie.
Członek komitetu nauk o literaturze polskiej Polskiej Akademii Nauk, w
latach 1970-76 wiceprzewodniczący komisji historyczno-literackiej oddziału
PAN w Krakowie, od 1983 r. członek rady naukowej Instytutu Badań
Literackich PAN. W latach 1982-86 członek Narodowej Rady Kultury.
W latach 1981-86 zastępca członka Komitetu Centralnego Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1981-86 minister oświaty i
wychowania w rządzie gen. Wojciecha Jaruzelskiego (za jego czasów
wprowadzono Kartę Nauczyciela). W latach 1986-91 radca kulturalny i naukowy
w ambasadzie polskiej oraz dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu.
Autor wielu publikacji krytycznoliterackich, zarówno w pismach literackich
(„Twórczość”, „Życie Literackie”, „Przegląd Humanistyczny”, „Ruch
Literacki” – w latach 1977-81 redaktor naczelny tego ostatniego), jak i
książkowych, np. „Zbigniew Uniłowski” (Warszawa 1969), „Stefan Piętak”
(Kraków 1971), „Jama Michalika” (Kraków 1995) i „Władysław Orkan” (Kraków
2004) o pisarzu urodzonym na Ziemi Limanowskiej. Specjalizuje się w okresie
Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego oraz literaturze powojennej.
W 1993 r. założyciel i dyrektor naukowy Wydawnictwa Edukacyjnego w
Krakowie, wydawcy podręczników szkolnych do nauki j. polskiego.
Z nieznanych przyczyn w książce „Zaszyfrowane w obrazie. O filmach
Wojciecha Jerzego Hasa”, wydanej w 2008 r. przez wydawnictwo słowo/obraz
terytoria i omawiającej m.in. film „Wspólny pokój” (1959) wyreżyserowany na
podstawie powieści właśnie Uniłowskiego, autorka Iwona Grodź uporczywie,
zarówno w tekście, jak i przypisach, wymienia nazwisko nie Faron, lecz
Faraon…
Współpracownik i członek zespołu redakcyjnego „Rocznika Sądeckiego”,
członek Klubu Przyjaciół Ziemi Sądeckiej. Zasłużony dla rodzinnej ziemi –
tylko jeden przykład: oddana do użytku w 1988 r. nowa szkoła w Kiczni – jej
projekt zatwierdzono właśnie w okresie jego ministrowania. Autor wspomnień
pełnych tematów czarnopotoczańskich, łąckich, sądeckich i beskidzkich:
„Korzenie” (1997), „Powrót do korzeni” (2000) i „Powrót do korzeni. Nowy”
(2010).
Odznaczony m.in. Krzyżami Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia
Polski.
Jego młodszy brat Stanisław w latach 1980-85 był posłem na Sejm PRL.
(IrP)
Źródła
„Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny”, Wydawnictwo Interpress,
Warszawa 1989
„Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik
biobibliograficzny”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994
Ireneusz Pawlik – „Panorama wsi sądeckich. Czarny Potok”, dodatek specjalny
miesięcznika „Sądeczanin”, styczeń 2011
Ireneusz Pawlik – „Panorama wsi sądeckich. Kicznia”, dodatek specjalny
miesięcznika „Sądeczanin”, październik 2011
Jerzy Leśniak – „Poczet profesorów sądeckich”, miesięcznik „Sądeczanin”,
styczeń 2010 r.
