(1890-1939)
generał brygady Wojska Polskiego, wyszkolony w Nowym Sączu
Urodził się 27.11.1890 na Zwierzyńcu w Krakowie w rodzinie murarza.
Absolwent tamtejszego gimnazjum św. Anny (Nowodworskiego) z 1910 r., przez 6 semestrów studiował budownictwo lądowe na wydziale architektury Politechniki Lwowskiej, ale przerwał studia z powodu wybuchu I wojny światowej.
Przebieg służby
W latach 1912-13 tzw. jednoroczny ochotnik (znana z „Przygód dobrego wojaka Szwejka” Jaroslava Haszka służba mężczyzn z cenzusem – maturą lub wykształceniem wyższym, odpowiednik podchorążego) w 16. pułku piechoty Obrony Krajowej armii austriackiej w Krakowie, zaliczył wtedy przeszkolenie saperskie.
W latach 1913-14 członek Polskich Drużyn Strzeleckich, odbył kurs instruktorski w Nowym Sączu. Z chwilą wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do 16. pp na stanowisko dowódcy plutonu, ale już od 6.08.1914 w organizujących się Legionach Polskich: dowódca kompanii w 1. pp i batalionu w 3. pp. Po tzw. kryzysie przysięgowym w 1917 r. (Polacy służący w armii austriackiej odmówili przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec) wcielony bezpośrednio do armii austriackiej: w szeregach 50. i 59. pp walczył na froncie francuskim, potem na włoskim i ukraińskim, nie zapominając o konspiracji – działał w tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej.
W Wojsku Polskim od listopada 1918 r. Walczył z Ukraińcami w okolicach Tarnopola (obecnie Ternopil w Ukrainie), ciężko ranny w bitwie pod Mikulińcami – trafił do niewoli ukraińskiej. Wyzwolony z niej w 1919 r., dowódca 3. Brygady Piechoty Legionów i 1. BP Legionów, na czele tej drugiej uczestnik tzw. wyprawy kijowskiej, a po zajęciu miasta – komendant Kijowa. W czasie polskiego odwrotu przed nacierającą Armią Czerwoną kolejno dowódca 6. Dywizji Piechoty, samodzielnej grupy w składzie 3. Armii, 14. i 13. BP.
W czasie III powstania śląskiego osłaniał ze swoją brygadą granicę przebiegającą przez Zagłębie Dąbrowskie. W latach 1922-23 szef inżynierii i saperów w Dowództwie Okręgu Korpusu V Kraków, w latach 1923-24 szef wydziału w departamencie V (inżynierów i saperów) w Ministerstwie Spraw Wojskowych, następnie dowódca 2. Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza w Baranowiczach (obecnie Białoruś) i 1. Brygady KOP w Zdołbunowie (obecnie Ukraina), w latach 1927-36 dowódca 10. DP w Łodzi, w latach 1936-37 dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, a w latach 1938-39 dowódca Okręgu Korpusu III Grodno (obecnie Białoruś).
Płk Stefan Rowecki (późniejszy generał i dowódca Armii Krajowej ps. Grot) – patrz, wyznaczony w maju 1939 r. do oceny dowódców polskich, napisał o nim: „Ma wszystkie szczeble dowodzenia za sobą – baon w Legionach, pułk i brygada w wojnie 1920. Dywizja po wojnie. Nie przedstawia umysłu dowódcy operacyjnego, raczej typ dowódcy administracyjnego”.
Awanse: 1913 – sierżant podchorąży, 1914 – porucznik, 1915 – kapitan, 1919 – podpułkownik, pułkownik, 1927 – gen. brygady.
W czasie kampanii wrześniowej wojny obronnej z Niemcami w 1939 r. dowódca Grupy Operacyjnej „Grodno”, w połowie miesiąca rozwiązanej. Po 17 września wydał podlegającym sobie oddziałom rozkaz niepodejmowania walk z Armią Czerwoną, także w obronie Wilna. 22.09.1939 rozstrzelany przez czołgistów-czerwonoarmistów pod Sopoćkiniami (obecnie Białoruś), towarzyszącą mu żonę puszczono wolno. Pochowany w nieznanym miejscu, symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Odznaczony m.in. orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości z Mieczami i 4-krotnie Krzyżem Walecznych.
(IrP)
Źródła
- Piotr Stawecki – „Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski – „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania, Warszawa 1991
- Marcin Spórna – „Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich”, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006
- Zbigniew Mierzwiński – „Generałowie II Rzeczpospolitej”, Wydawnictwo Polonia, Warszawa 1990
