(1885-1953) Pisarz i bibliotekarz, autor powieści o tematyce sądeckiej.
Urodzony 18 grudnia 1885 r. w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk w Ukrainie), syn inż. kolejnictwa Bolesława i Jadwigi z d. Starkel, wnuk pisarza Juliusza Starkela (1840-1918).
W latach 1905-10 studiował polonistykę i historię na Uniwersytecie Lwowskim i już w czasie studiów pracował w bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (Ossolineum). W 1932 r. uzyskał na Uniwersytecie Poznańskim stopień naukowy doktora filozofii.
Publicysta i krytyk literacki, w latach 1915-18 redaktor naczelny „Gazety Porannej”. Używał ps. literackich Jan Bury, Kajetan Stopa i Tadeusz Szafraniec. Razem z Janem Parandowskim (1895-1978, dziadkiem aktorki Joanny Szczepkowskiej 1953-) wydawca serii „Wielcy pisarze”, w 1927 r. kierownik literacki Wydawnictwa Polskiego w Poznaniu, w latach 1928-39 redaktor serii „Biblioteka laureatów Nobla”, edytor „Dykteryjek i facecji z dawnych czasów” (1921) i „Legend i baśni śląskich” (1947). Pracownik rozgłośni radiowych w Poznaniu i Warszawie.
Przed II wojną światową prezes oddziału poznańskiego Związku Literatów Polskich, a w czasie wojny, po zajęciu polskich Kresów wschodnich przez ZSRR, działacz lwowskiego oddziału Związku Pisarzy Radzieckich. Sporą część okupacji niemieckiej spędził w Nowym Sączu u rodziny chorującej żony.
Autor esejów, szkiców i monografii historycznych (m.in. „Rej [patrz] z Nagłowic” z 1934 r.), opowiadań oraz napisanej archaiczną polszczyzną „Ducissa Cunegundis. Powieści z wieku trzynastego” (1923) o księżnej, późniejszej św. Kunegundzie/Kindze (1234-1292), żonie polskiego władcy Bolesława V Wstydliwego (1226-1279), od 1257 r. właścicielce Ziemi Sądeckiej oraz założycielce i zakonnicy klasztoru klarysek w Starym Sączu, gdzie zmarła, pochowanej pod posadzką w kaplicy klasztornej, następnie jej szczątki ekshumowano i umieszczono pod postacią relikwii na ołtarzu, po wiekach kanonizowanej przez papieża Jana Pawła II (1920-2005, właśc. Karol Wojtyła) w czasie mszy polowej w Starym Sączu w 1999 r.
Proces o kolaborację
Oskarżony o kolaborację z okupantem niemieckim w czasie II wojny światowej (współpracował z gadzinówką „Gazeta Lwowska”, był w niej kierownikiem działu literacko-kulturalnego i redaktorem naczelnym), aresztowany w 1945 r. Proces odbył się w 1946 r. przed sądem w Krakowie. Świadek poeta Julian Przyboś (1901-1970) grzmiał: „Fakt współpracy z >Gazetą Lwowską< uważam za hańbiący. Wasylewski robił to dla pieniędzy”, a krytyk literacki Artur Sandauer (1913-1989): „Zdaniem moim Wasylewski nie ma kośćca moralnego. Pod władzą sowiecką uprawiał żywą działalność literacką i pod władzą niemiecką także. Moim zdaniem zadecydowały względy materialne”. Uniewinniony, gdy przedstawił argument, iż należał do konspiracyjnej organizacji Konfederacja Narodu. Zrehabilitowany jednak dopiero w 1989 r. na XXIV zjeździe ZLP.
Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury.
Zmarł 26 lipca 1953 r. w Opolu. Jego tragicznie zmarły w czasie Powstania Warszawskiego brat Bolesław (1907-1944) był ojcem reżysera i popularyzatora jazzu Andrzeja (1937-).
Źródła
- „Słownik biograficzny historii Polski” pod red. Janiny Chodery i Feliksa Kiryka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005
- „Mały słownik pisarzy polskich. Część II” pod red. Włodzimierza Maciąga, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981
- Izabela Gass – „W sprawie działalności publicystycznej Stanisława Wasylewskiego w okresie okupacji niemieckiej”, „Rocznik Sądecki” tom XXV z 1997 r.
- Wikipedia
