(1947-) Literat i działacz łemkowski w Krynicy-Zdroju.
Urodzony 10 sierpnia 1947 r. w Parchowie k/Polkowic na Dolnym Śląsku. Wywodzi się z rodu Trochanowiczów lub Truchanowiczów (Trochanowyczów lub Truchanowyczów). Aż na 1531 r. datowane jest pismo męża Bony Sforzy (1494-1557) – króla Zygmunta I Starego (1467-1548), zezwalające niejakiemu Iwanowi Truchanowiczowi lub Trochanowiczowi (Truchanowyczowi lub Trochanowyczowi) na zakup od pieczętującego się herbem Odrowąż starosty grybowskiego Stanisława Pieniążka (?-1564) z Iwanowic k/Krakowa dóbr królewskich w… Bielczarowej (nazwa Binczarowej była bowiem w dawnych dokumentach niemiłosiernie poniewierana, dzisiejsza Binczarowa zadomowiła się w papierach dopiero w 1794 r.), dóbr wycenionych na 30 florenów. W późniejszych czasach owi Trochanowiczowie lub Truchanowiczowie (Trochanowycze lub Truchanowycze) zmienili nazwisko na Trochanowscy.
Wśród przodków ma nauczyciela wiejskiego Szymona (Semena) Trochanowskiego – w latach 1861-67 posła na Sejm Krajowy Galicyjski oraz jego urodzonego w Binczarowej wnuka o personaliach Metodyj Trochanowskij (1855-1947) – wykładowcę w seminarium nauczycielskim w Starym Sączu, wydawcę pisma „Łemko”, autora podręczników do nauki j. łemkowskiego i człowieka, którego dziełem było wprowadzenie tego języka do polskich szkół.
Bezgranicznie zakochany w Binczarowej
W czasie II wojny światowej ojciec przyszłego literata Teodor służył w Armii Czerwonej. Kiedy w 1946 r. wrócił do rodzinnej Binczarowej, nie zastał nikogo z rodziny. W 1944 r. dziadek Petro razem z babcią Justyną, synami i córkami wyjechał bowiem na Ukrainę. Po latach jego wnuk dowiedział się, że umarł w stepie z głodu, choć znaleziono przy nim kromkę chleba. Oszczędzał ją zapewne dla najmłodszego dziecka…
Trochanowski powiada, że kocha Binczarową bezgranicznie. Jego rodzina pochodzi wprawdzie z stamtąd, ale on sam, chociaż tam poczęty, urodził się już po wysiedleniu Łemków. Jest prawie rówieśnikiem wysiedlenia – rodzice z nim w łonie matki Sandry (Aleksandry), znajdującej się w 8. miesiącu ciąży, wywiezieni zostali do Parchowa (on jednak w autobiografii wymienia nazwę Parchocin) nad Szprotawą. Potem mieszkali w pobliskim Trzmielu bliżej Lubina.
Łemkowyna
Uczył się w Technikum Budowlanym we Wrocławiu, mieszkał w internacie i czuł się tam na tyle niedobrze, gdyż dokuczano mu z powodu odmienności narodowej i religijnej, że wstąpił do Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Potem jeszcze studiował w tamtejszej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, ale ihomościem (księdzem) nie został….
Ojciec nie doczekał powrotu na Łemkowszczyznę, bo zmarł w 1973 r., więc oni z matką i starszym bratem Jarosławem przez kilka lat gospodarowali na wygnańczej ziemi o areale 12 ha. W 1976 r. bracia przenieśli się do Bielanki k/Gorlic, gdzie zamieszkali u Pawła Stefanowskiego – patrz, działacza łemkowskiego i poety. Jarosław Trochanowski, animator łemkowskiej kultury ludowej, został potem twórcą Zespołu Pieśni i Tańca Łemkowyna, a Piotr występował w nim w latach 1970-91 jako solista, w latach 1979-82 śpiewał także w chórze Żurawli oraz prowadził chóry cerkiewne – w latach 1967-82 w Sanoku, a następnie – w Krynicy-Zdroju.
Ponadto współorganizator licznych łemkowskich imprez narodowo-kulturalnych: Łemkowska Watra na Łemkowynie (1983–1989), Łemkowska Watra na Obczyźnie (od 1989 r.), Łemkowska Jesień Twórcza (od 1993 r.) czy Międzynarodowe Biennale Kultury Łemkowskiej/Rusińskiej (od 2000 r.)
Murianka, czyli mrówka
W twórczości literackiej używa pseudonimu Petro Murianka, czyli Mrówka. Napisał bowiem w 1984 r. bajkę „Murianczysko” („Mrowisko”) i tak się przyjęło. Jego pierwszy tomik wierszy pt. „Suchy badyl” datowany jest na 1983 r. Drugi – „Jak sokół wodę z kamienia” (1989) – był już dwujęzyczny: po polsku i po łemkowsku (rusińsku). Trzeci – dla dzieci „Mamko kup mi knyżku” (1995). Kolejne to „Płanetnyky” (2001), „Do kraju nienarodzenia” (2012) w przekładzie z łemkowskiego na polski Wandy Łomnickiej-Dulak – patrz (jej to, „poetce pełnej serca”, zadedykował wiersz „Skąd to tak” napisany „Po występie Zespołu >Dolina Popradu<
25 sierpnia 2002”) – oraz „Pisni i spiwanki Petra Murianky” (2014). W internecie znaleźć można o nim takie określenia, jak największy współczesny, żyjący poeta łemkowski, a nawet wieszcz łemkowski.
Opracował elementarz łemkowski (łemkiwskij bukwar) pt. „A ja znam azbuku” (2003). I wydał wspomnienia „A Wisła dalej płynie” (2007) zadedykowane „sąsiadom naszym, Polakom, z wiarą – że zechcą przeczytać i spróbują zrozumieć”. Tytuł jest dwuznaczny, bo rzeka sobie płynie obojętna na ekscesy ludzi, ale akcja wysiedleńcza Łemków z rodzinnych stron też przecież nosiła kryptonim „Wisła”. A w tytule Wisła dalej płynie, czyli trwa…
Ponadto dla diaspory łemkowskiej redaguje kalendarze łemkowskie, czasopisma „Hołos Watry” (1984-89), „Besida” (od 1989 r.) i „Rocznik Łemkowski” („Łemkiwskij ricznyk”) oraz tłumaczy literaturę słowiańską na ten język, m.in. Jana Kochanowskiego (1530-1584), Adama Mickiewicza (1798-1855), Juliusza Słowackiego (1809-1849) i noblistki Wisławy Szymborskiej (1923-2012).
Od 1982 r. mieszka w Krynicy-Zdroju, gdzie od 1983 r. prowadzi chór w miejscowej cerkwi św. Włodzimierza. Komponuje również muzykę, w tym do pieśni religijnych. Do 2006 r. był nauczycielem religii i j. łemkowskiego (wywodzi się z cerkiewno-słowiańskiego, nie ma zbyt wiele wspólnego z rosyjskim, więcej – z ukraińskim i serbochorwackim) w krynickich podstawówce i gimnazjum. Ponadto prowadził Teatr Poezji dla młodzieży
Członek Stowarzyszenia Łemków, kiedyś jego wiceprzewodniczący. Patriota, narodowiec łemkowski. Na kongresie mniejszości narodowych w Budapeszcie wygłosił referat pt. „Kurdowie środkowej Europy”. Jakąś część jego życia zajęło utrwalenie w polskiej opinii publicznej faktu, że malarz-prymitywista Nikifor Krynicki w rzeczywistości był Łemkiem Epifanem (Epifaniuszem) Drowniakiem (1895-1968).
Laureat nagród: im. Stanisława Piętaka (1990) i im. księcia Konstantego Ostrogskiego, wyróżniony tytułem Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej.
(IrP)
Źródła
- Ireneusz Pawlik – „Panorama wsi sądeckich. Binczarowa”, dodatek specjalny miesięcznika „Sądeczanin”, sierpień 2010
- Bolesław Faron – „Poeci Sądecczyzny. Antologia”, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2019 via Tomasz Kowalski – „Poeci Sądecczyzny: Piotr Trochanowski (Petro Murianka)” na Sadeczanin.info z 7.12.2017
