(1904-1998) Pisarka zamieszkała w Gorlicach.
Z d. Mach. Urodzona w Kamionce k/Ropczyc, pochodziła z chłopskiej rodziny Wincentego Macha i Apolonii z d. Białek. Starsza siostra pisarza Wilhelma Macha (1916-1965), u której ten mieszkał na początku okupacji niemieckiej w Księżomoście, przysiółku Sędziszowa Małopolskiego.
Wydana za mąż za starszego o 40 lat szlachcica Karola Muglera, który w 1938 r. kupił w Gorlicach od niejakiego Szklarczyka dom zwany Szklarczykówką, zarekwirowany w czasie II wojny światowej przez Niemców na lokalną siedzibę policji politycznej Gestapo (torturowano tam m.in. żołnierza podziemia, późniejszego prof. historii Mariana Zgórniaka 1924-2007).
W Łużnej k/Gorlic poznała Józefa Sartoriusa (1912-1990), późniejszego żołnierza 1. Dywizji Pancernej gen. St. Maczka (1892-1994, zatem żył 102 lata), więc kiedy mąż zmarł przed końcem wojny, wystarała się o wizę do USA, gdzie po wojnie kombatant Sartorius pracował w fabryce Forda. W 1970 r. wróciła do Gorlic, a po 4 latach dołączył drugi mąż. Razem wspierali finansowo szkoły, domy kultury i instytucje kościelne.
Dzięki bratu poznała jego znajomych po piórze: Zofię Nałkowską (1884-1954), Jarosława Iwaszkiewicza (1894-1980), Jalu Kurka (1904-1983, właśc. Franciszek K.), Jerzego Putramenta (1910-1986) i Wojciecha Żukrowskiego (1916-2000), którzy odwiedzali ją w Szklarczykówce – Bronisława nazwała ją Domem Pamięci im. Wilhelma Macha. Tworzyła wiersze i pisała pamiętnik wydany w Gorlicach w 2008 r. pt. „Z pamiętnika Baśki z Kamionki, Bronisława Sartorius z Machów” w opracowaniu Piotra Szydłowskiego. Od 1987 r. Honorowa Obywatelka Gorlic.
Zmarła 9 lipca 1998 r., pochowana w Łużnej obok grobu drugiego męża.
(IrP)
Źródła
- „Gorlicki informator biograficzny”, wydawca: Stowarzyszenie „Klub Gorliczan”, Gorlice 2009
- Wikipedia
