(1833-1863) Pisarz poruszający tematykę sądecką.
Urodzony 12 kwietnia 1833 r. w Żukowie k/Horodenki na Pokuciu (obecnie Ukraina), gdzie jego ojciec Erazm (Emeryk?) dzierżawił majątek ziemski od swoich krewnych Dzieduszyckich, matka – Agnieszka z d. Głowacka.
Uczył się w gimnazjum w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk na Ukrainie), ale maturę zdał w 1853 r. we Lwowie, w latach 1853-57 studiował na wydziale prawa Uniwersytetu Lwowskiego.
W latach 1857-63 skryptor (przepisywacz rękopisów) w bibliotece Zakładu Naukowego im. Ossolińskich (Ossolineum) we Lwowie, współpracownik czasopism lwowskich, w tym ludowego „Dzwonek”, gdzie pisał pod pseudonimem Jasiek Żuczek.
Liryk patriotyczny nazywany ostatnim polskim poetą romantycznym, gdyż tworzył pod wpływem romantyków (tomik „Poezje” z 1863 r., zwrotkę opublikowanego tam wiersza „Kiedyż?” Stefan Żeromski 1864-1925 wykorzystał w „Syzyfowych pracach” z 1897 r.). Często pisał na tematy historyczne (np. wydany w 1861 r. poemat-epos „Dziewczę z Sącza. Rzecz mieszczańska z czasu wojny szwedzkiej roku 1655 wierszem napisana w 1858” o Basi zakochanej w kwaterującym w jej domu oficerze szwedzkim, napisany na kanwie autentycznych wydarzeń z okresu tzw. potopu, kiedy mieszczanie sądeccy wystąpili przeciwko Szwedom), powieściopisarz, dramaturg (tragedia prasłowiańska „Popiel i Piast” z 1862 r.) i historyk. Jego oryginalność polegała na tym, że skupiał się na tematyce plebejskiej – zamiast dominującej w literaturze polskiej tradycji szlacheckiej.
We Lwowie należał do konspiracji niepodległościowej. Na wieść o wybuchu powstania styczniowego przedostał się z austriackiej Galicji do Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim. Adiutant (w stopniu kapitana) dowódcy sformowanego w Medyce oddziału partyzanckiego Marcina ps. „Lelewel” Borelowskiego (1829-1863), który poległ kilka miesięcy po Romanowskim.
Zginął 24 kwietnia 1863 r. w bitwie pod Józefowem k/Biłgoraja na Roztoczu (Lubelszczyzna), pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym lub w zbiorowej mogile powstańczej w pobliskim lesie. Zarówno Romanowski, jak i Borelowski mają ulice w Nowym Sączu.
(IrP)
Źródła
- „Mały słownik pisarzy polskich”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975
- Hej-kto-polak.pl
- Jerzy Leśniak, Augustyn Leśniak – „Encyklopedia sądecka”, wydawca: Urząd Miejski w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2000
- Stanislawow.net
- Kresowiacy.com
- „Słownik biograficzny historii Polski” pod red. Janiny Chodery i Feliksa Kiryka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005
