(1880-1928)
generał brygady Wojska Polskiego, walczący na Sądecczyźnie i zmarły w Krynicy
Urodził się 29.07.1880 w Woli Soleckiej na Mazowszu w rodzinie szlacheckiej (herbu Dąbrowa i takiego też pseudonimu używał później w konspiracji) jako syn powstańca styczniowego Stanisława.
Absolwent szkoły tekstylno-przemysłowej w Łodzi z 1900 r., studiował na wydziale agronomii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w latach 1901-06 i 1909-13 malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, m.in. pod kierunkiem znanych malarzy Józefa Mehoffera i Józefa Pankiewicza.
Przebieg służby
W latach 1900-01 odbył obowiązkową, choć nazywaną… ochotniczą jednoroczną służbę wojskową (znana z „Przygód dobrego wojaka Szwejka” Jarosława Haszka instytucja dla osób po maturze oraz studentów i absolwentów szkół wyższych, odpowiednik podchorążówki) w 26. pułku piechoty armii rosyjskiej, opuszczając ją w stopniu praporszczika, czyli chorążego.
16.08.1914 wstąpił do Legionów Polskich, w 1. pp było kolejno dowódcą plutonu i taborów, adiutantem dowódców III batalionu i pułku, oficerem sztabu i dowódcą kompanii, a także dowódcą kompanii 4. Obozu Wyszkolenia Zambrów. M.in. w grudniu 1914 r. walczył pod Marcinkowicami k/Nowego Sącza. W 1917 r. za udział w tzw. kryzysie przysięgowym (Polacy służący formalnie w armiach zaborców odmówili przysięgi na wierność sprzymierzonym wojskom Niemiec i Austro-Węgier) internowany na rok w forcie Beniaminów (obecnie w Białobrzegach k/Warszawy).
Na przełomie października i listopada 1918 r. uczestnik rozbrajania wojsk austriackich w Krakowie. W Wojsku Polskim od 29.10.1918 jako dowódca kompanii w 5. pp. W walkach o Lwów dowodził już batalionem. Referent ds. legionowych w Komisji Weryfikacyjnej Adiutantury Generalnej przy Naczelnym Wodzu Józefie Piłsudskim.
W 1919 r. odkomenderowany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z zadaniem tworzenia Policji Państwowej. Mianowany komendantem głównym Policji Komunalnej i Milicji Ludowej – tę ostatnią zresztą wkrótce zlikwidował.
Jeszcze w tym samym roku zwolniony z MSW na własną prośbę – wrócił do wojska. Słuchacz kursu Szkoły Sztabu Generalnego. Przez 5 lat komendant Szkoły Podchorążych w Warszawie.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej inspektor oddziałów etapowych w Dowództwie Frontu Południowego, kwatermistrz 1. Armii, sztabowiec Frontu Południowego współorganizujący obronę Kowla i Łucka (obecnie obydwa na Ukrainie), ponownie komendant Szkoły Podchorążych. W 1922 r. delegat Ministerstwa Spraw Wojskowych przy Naczelnictwie Związku Harcerstwa Polskiego.
Awanse: 1914 – podporucznik, 1915 – porucznik, 1918 – kapitan, 1920 – podpułkownik, 1924 – pułkownik ze starszeństwem od 1923 r. i gen. brygady.
Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta IV klasy i 2-krotnie Krzyżem Walecznych.
W 1924 r. przeniesiony w stan nieczynny w związku z nominacją na wojewodę poleskiego. W czasie przewrotu majowego w 1926 r. opowiedział się po stronie zamachowców Piłsudskiego, po czym został wynagrodzony stanowiskiem ministra spraw wewnętrznych w trzech kolejnych gabinetach premiera Kazimierza Bartla (wszystkie jeszcze w 1926 r.). Przeprowadził redukcję etatów w administracji państwowej, uprościł obsługę petentów w urzędach i nakazał kontrolę cen artykułów pierwszej potrzeby. Jeszcze w tym samym roku nominowany na wojewodę pomorskiego.
Zmarł 4.07.1928 w Krynicy, pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
(IrP)
Źródła
- Piotr Stawecki – „Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski – „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania, Warszawa 1991
- „Słownik biograficzny historii Polski” pod red. Janiny Chodery i Feliksa Kiryka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005