e-encyklopedia Sądecczyzny

Sączopedia

STRAMKA Roman

(1916-1965) kurier ZWZ-AK, pseudonim „Romek”, narciarz biegowy, wicemistrz Polski 1953 r. w biegu na 53 km., trener i instruktor narciarstwa.

Urodził się 13 lipca 1916 w Ptaszkowej jako najstarszy syn Ludwika i Marii z domu Wysockiej. Miał dziewięcioro rodzeństwa. Uczył się w Szkole Powszechnej im. Władysława Jagiełły oraz w Gimnazjum Handlowym w Nowym Sączu. Studiował w Instytucie Gospodarczo – Handlowym w Wilnie

Od dziecka trenował pływanie, lekkoatletykę, kajakarstwo, piłkę nożną, kolarstwo i narciarstwo biegowe. W sekcji narciarskiej Klubu Sportowego Kolejowego Przysposobienia Wojskowego „Sandecja”  jego trenerem był Leopold Kwiatkowski.

Podczas II wojny światowej jego rodzinny dom przy ul. Gorzkowskiej 28 w Nowym Sączu był jednym z ważniejszych w regionie punktem przerzutowym uciekinierów na Węgry. Jako kurier 69 razy przebył trasę Nowy-Sącz- Piwniczna – Stara Lubovnia – Budapeszt.

Pięciokrotnie był aresztowany przez gestapo i za każdym razem uciekał. Między innymi z więzienia w Nowym Sączu oraz z transportów do obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i w Mauthausen-Gusen.

Po wojnie wyjechał na Dolny Śląsk w okolice Kamiennej Góry, gdzie znajomi nowosądeccy działacze PPS organizowali osadnictwo na tzw. ziemiach odzyskanych.

Od 1949 r. był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Końcem lat czterdziestych wyjechał do Zakopanego. Pracował tam jako magazynier w Ośrodku Kultury Fizycznej oraz był trenerem i zawodnikiem sekcji kajakarskiej i lekkoatletycznej Zrzeszenia Sportowego „Start” Nowy Sącz, sekcji narciarskiej CWKS „Zakopane”, „Start” Zakopane, LKS w Piątkowej i LKS Poprad Rytro.

W 1953 r. zobowiązał się do współpracy z UB. W aktach bezpieki figurował pod pseudonimem „Przystojny”  jako informator. Jego oficer prowadzący podsumował użyteczności Stramki słowami: „w czasie współpracy nie uzyskano od niego żadnych wartościowych materiałów (…) a jedyne informacje (…) ograniczały się do charakteryzowania działalności placówki budapeszteńskiej oraz działalności kurierów budapeszteńskich (…)”. W 1958 r. Stramka został skreślony z listy agentów. „(…) już w okresie przed październikiem był nieszczery i niechętny do dalszej współpracy, całkowicie unika spotkań (…)Jest wrogo ustosunkowany do PRL (…)” – czytamy w dokumentacji UB.

1 września 1965 r. wracając motocyklem z Rytra do Nowego Sącza, w okolicach Winnej Góry uległ wypadkowi (został potrącony przez wyprzedzającą go ciężarówkę). W wyniku doznanych obrażeń zmarł w nowosądeckim szpitalu. Pochowano go na cmentarzu komunalnym w Nowym Sączu.

Pośmiertnie został odznaczony przez Rząd Polski na emigracji Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.

źródła:

  • Monika Kowalczyk: „Żegnaj Marysiu”; Dziennik Polski 2006;
  • Wikipedia
  • Przystanek Historia: Roman Stramka „Romek” – kowboj zielonej granicy [IPN]

© 2024 Wydawnictwo Dobre, Nowy Sącz