(ok. 1470-1517) Poeta renesansowy, filolog i tłumacz literatury, zmarły w Nowym Sączu.
Właśc. P. Procler. Urodzony w Krośnie. Mimo iż występował też jako Ruthenus (w łacinie – Rusek), był jednak synem Niemca z pochodzenia Jana, który w 1480 r. był burmistrzem Krosna.
Od 1491 r. studiował w Krakowie, potem w Gryfii (Greifswald) na Pomorzu, gdzie w 1499 r. osiągnął stopień bakałarza, zaś stopień magistra (mistrza) nauk wyzwolonych w 1506 r. ponownie w Akademii Krakowskiej, której został profesorem, rozpoczynając w 1507 r. wykłady z literatury klasycznej. Jego uczniem był m.in. późniejszy sekretarz królewski, dyplomata, biskup katolicki i autor poezji renesansowej (zwłaszcza elegii… miłosnych) Jan Dantyszek (1485-1548) – konkurowali nawet ze sobą w turniejach poetyckich.
W 1508 r. uciekł przed morowym powietrzem (epidemią) na Węgry, gdzie w roli poety nadwornego przebywał u możnowładców, m.in. u kanclerza Budy (obecnie część Budapesztu) Stefana Batorego (1477-1534), ojca późniejszego króla Polski. Od 1511 r. ponownie wykładowca literatury rzymskiej w Akademii Krakowskiej.
Piszący po łacinie autor ok. 4 tys. wierszy: m.in. zbioru panegiryków „Panegyrici ad divum Ladislaum… et sanctum Stanislaum… et pleraque alia connexa carmina” (1509) oraz innych utworów okolicznościowych, w tym w 1512 r. epitalamium (pieśni weselnej) na ślub króla Zygmunta I Starego (1467-1548) z Barbarą Zapolyą (ok. 1490-1515) czy poematu z okazji zjazdu wiedeńskiego Habsburgów i Jagiellonów, ale przede wszystkim pisanych ma modłę antyczną utworów religijnych, np. „Sapphicon de inferorum vastatione et triumpho Christi” (1513) czy „Elegiacum… ad divam Virginem Mariam” (1515). W 1508 r. tłumacz i wydawca satyr Persjusza (żył w latach 34-62 n.e.), w 1513 r. 2 tragedii Seneki (ok. 4 r. p.n.e.-65 r. n.e.) oraz 12 ksiąg z twórczością m.in. Owidiusza (43 r. p.n.e.-17 lub 18 n.e.), Plauta (ok. 250-184 p.n.e.) i Wergiliusza (70-19 p.n.e.).
Zmarł we wrześniu 1517 r. w Nowym Sączu.
(IrP)
Źródła
- „Słownik biograficzny historii Polski” pod red. Janiny Chodery i Feliksa Kiryka, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005
- Wikipedia
