(1927-1992)
Wybitny aktor i profesor sztuki aktorskiej, który część dzieciństwa spędził na Ziemi Limanowskiej.
Urodzony 18 lipca 1927 r. w Podhajcach k/Lwowa (obecnie Ukraina) w rodzinie nauczycielki Jadwigi i urzędnika pocztowego Mariana, którzy często zmieniali miejsca pracy i mieszkali w Radomyślu Wielkim (lata 1933-36), Mszanie Dolnej (1936-39) i Dębicy, gdzie w czasie okupacji niemieckiej ukończył w 1942 r.GIMNAZJUM
Handlowe. Po II wojnie światowej uczył się w Studium Teatralnym przy Starym Teatrze w Krakowie, w 1945 r. zdał eksternistyczny egzamin aktorski, ponadto absolwent wydziału reżyserskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie z 1965 r.
Jeden z najwybitniejszych aktorów w dziejach polskiego teatru – w 1998 r. zwyciężył w ankiecie tygodnika „Polityka” na najważniejszego polskiego aktora XX wieku. W sezonie 1946/47 występował w Teatrze Miejskim w Katowicach, a krakowski Stary Teatr wystawiał napisane przez niego sztuki. Potem aktor krakowskich teatrów im. Juliusza Słowackiego i Starego, a następnie warszawskich: w latach 1949-52 i ’57-74 Współczesnego, w latach 1952-57 Narodowego, w latach 1981-83 Polskiego, a w sezonie 1983/84 Studio. Spośród jego 82 ról scenicznych do najwybitniejszych zalicza się tytułową w „Karierze Artura Ui” w reżyserii Erwina Axera, kapitana Edgara w „Play Strindberg” i malarza Goyę w „Gdy rozum śpi” w reż. Andrzeja Wajdy, Prysypkina w „Pluskwie” w reż. Konrada Swinarskiego, Bukary w „Przedstawieniu >Hamleta< we wsi Głucha Dolna” w reż. Kazimierza Kutza, kompozytora Saleriego w „Amadeuszu” w reż. Romana Polańskiego, tytułową w „Ostatniej taśmie Krappa” w reż. Antoniego Libery czy Kościuszkę w „Lekcji języka”.
Ponadto 26 ról, w tym liczne kreacje, w Teatrze Telewizji (Szczuka w „Popiele i diamencie” w reż. Zygmunta Hübnera, tytułowy „Makbet” w reż. Andrzeja Wajdy, Bohater w „Kartotece” w reż. Konrada Swinarskiego, Horodniczy w „Rewizorze” w reż. Jerzego Gruzy czy Sager w „Stalinie” w reż. Kazimierza Kutza) i 51 filmowych (m.in. „Piątka z ulicy Barskiej” i „Pierwszy dzień wolności” Aleksandra Forda, „Pokolenie”, „Niewinni czarodzieje”, „Człowiek z marmuru” i „Kronika wypadków miłosnych” Andrzeja Wajdy, „Eroica” Andrzeja Munka, „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego, „Bariera”, „Ręce do góry” i „Ferdydurke” Jerzego Skolimowskiego, „Stajnia na Salwatorze” Pawła Komorowskiego, „Pan Wołodyjowski” – nagroda aktorska na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie w 1969 r. – i „Potop” Jerzego Hoffmana, „Kontrakt” Krzysztofa Zanussiego, „Limuzyna Daimler Benz” Filipa Bajona, „Przypadek” i serial telewizyjny „Dekalog” Krzysztofa Kieślowskiego, „Klucznik” Wojciecha Marczewskiego oraz „Dom wariatów” Marka Koterskiego).
Także reżyser 12 przedstawień teatralnych, w tym „Do piachu” Stanisława Różewicza w 1979 r. i „Ja, Feuerbach” w 1988 r. W latach 1976-81 założyciel i pierwszy dyrektor warszawskiego Teatru na Woli. Również pedagog: w latach 1969-70 prorektor, a w latach 1970-81 rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, od 1974 r. profesor nadzwyczajny, a od 1989 r. prof. zwyczajny.
Działacz partyjny, m.in. od 1975 r. członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wystąpił z niej po ogłoszeniu stanu wojennego w 1981 r. Także poseł na Sejm PRL. W ostatnich latach życiach nie był związany etatowo z żadnym teatrem, występował tylko gościnnie w warszawskich teatrach Dramatycznym, Powszechnym i Współczesnym oraz Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.
Odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy klas I i II.
Chorował na serce, operację w Londynie sfinansował mu kolega z lat młodzieńczych, reżyser filmowy Roman Polański.
Zmarł 22 lutego 1992 r. w czasie próby na tydzień przed premierą „Króla Leara”, w którym miał zagrać rolę tytułową (reżyserii odmówił mu wtedy Andrzej Wajda). Na deskach Teatru Nowego w Poznaniu wypowiedział wtedy ostatnie słowa „Więc jakieś życie świta przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim biegiem, biegiem…” i umarł. Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu na Powązkach w Warszawie. Autor wspomnień pt. „Spotkania teatralne” (1984). Jego nazwisko otrzymały Teatr na Woli, z którego za życia pozbył sięGO personel…, oraz Teatr Nowy w Poznaniu.
Jego młodszy brat Jan Łomnicki (1929-2002) był reżyserem, m.in. popularnego serialu telewizyjnego „Dom”, zaś urodzony w 1951 r. syn Jacek operatorem filmowym, a ostatnia (piąta) żona Maria Bojarska wydała o mężu książkę „Król Lear nie żyje”.
(IrP)
Źródła
Witold Filler – „Tadeusz Łomnicki”, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,WARSZAWA 1976
NOTATNIK Teatralny” – numer specjalny poświęcony Tadeuszowi Łomnickiemu
Tadeusz Łomnicki – „Spotkania teatralne”, Państwowy Instytut Wydawniczy,WARSZAWA 1984
Konrad Eberhardt – „Aktorzy filmu polskiego i telewizji”, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1971
Witold Filler, Lech Piotrowski – „Poczet aktorów polskich. Od Solskiego do Lindy”, wydawnictwo Philip Wilson, Warszawa 1998
„100 gwiazd polskiego filmu”, Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spółka, Poznań – brak rocznika wydania, ale wiadomo, że 2000