(1893-1972)
generał brygady Wojska Polskiego, pochodzący z Sądecczyzny
Urodził się 9 września 1893 r. w Trzetrzewinie k/Nowego Sącza, syn Józefa i Marii z d. Leśniak.
Absolwent I Gimnazjum im. Jana Długosza w Nowym Sączu z 1915 r. (jego kolegą z klasy był inny późniejszy generał Stanisław Habowski – patrz), potem studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Przebieg służby
Członek paramilitarnego Związku Strzeleckiego. W latach 1914-17 w Legionach Polskich na froncie rosyjskim: 3. pułk piechoty i 1. pułk artylerii. Po tzw. kryzysie przysięgowym w 1917 r. (Polacy służący w armii austriackiej odmówili przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec) wcielony do formacji austriackich, skąd trafił do niewoli rosyjskiej. W Rosji wstąpił w 1918 r. do I Korpusu Polskiego na Wschodzie w Bobrujsku (obecnie Białoruś). W lecie tego roku działał w Kijowie w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, aresztowany przez władze bolszewickie i więziony w Piotrogrodzie (wcześniej i obecnie Sankt Petersburg, a pomiędzy – Leningrad) do listopada.
W Wojsku Polskim od listopada 1918 r.: w latach 1918-19 w Inspektoracie Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, w latach 1919-20 dowódca baterii w 1. pułku artylerii górskiej, w organizacji którego brał udział na Sądecczyźnie i Podhalu, w latach 1920-27 dowódca baterii, p.o. dowódcy dywizjonu i kwatermistrz 1. pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie (w jego szeregach uczestniczył w wyprawie na Kijów, kontrofensywie znad rzeki Wieprz i bitwie nad Niemnem), w latach 1927-30 zastępca dowódcy 6. pułku artylerii lekkiej w Krakowie, w latach 1930-36 dowódca 14. pal w Poznaniu, a w latach 1936-39 dowódca 1. Grupy Artylerii Warszawa. W kwietniu 1939 r. mianowany na dowódcę artylerii Armii „Modlin”, które to stanowisko pełnił w czasie wojny obronnej z Niemcami do 27 września.
Po klęsce wrześniowej wzięty do niewoli przez Niemców, ale zbiegł i przez Węgry przekradł się do Francji. W 1940 r. komendant Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Chateaubriand, w latach 1940-41 dowódca artylerii 7. Brygady Kadrowej Strzelców w I Korpusie Polskim w Szkocji, w latach 1941-42 zastępca komendanta Centrum Wyszkolenia Artylerii, w 1942 r. dowódca artylerii 4. Dywizji Strzelców na Bliskim Wschodzie, a w latach 1942-44 dowódca artylerii 5. Kresowej Dywizji Piechoty na Bliskim Wschodzie i we Włoszech. Uległ wypadkowi samochodowemu w Tel Awiwie (obecnie w Izraelu) i nie pełnił już stanowisk liniowych: w 1944 r. służył w Ośrodku Zapasowym Artylerii i Centrum Wyszkolenia Artylerii, a w latach 1944-46 szef artylerii Dowództwa Jednostek Wojska w W. Brytanii.
Awanse: 1917 – chorąży, 1919 – kapitan, 1923 – major, 1929 – podpułkownik, 1932 – pułkownik, 1962 – gen. brygady.
Odznaczony m.in. orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz 4-krotnie Krzyżem Walecznych.
Po demobilizacji został w Szkocji, ukończył kurs handlowy i w 1954 r. wyemigrował do USA, gdzie pracował w fabryce lodówek i jako stróż nocny.
Zmarł 13 maja 1972 r. w Springfield w stanie Massachusetts. Urnę z jego prochami pochowano w kwaterze legionistów na Nowym Cmentarzu na Palenicy pod Gubałówką w Zakopanem.
(IrP)
Źródła
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski – „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania, Warszawa 1991 (tutaj nieprawidłowe miejsce urodzenia – Trzetrzewna)
- „Bóg, honor, ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej” pod red. Jerzego Leśniaka i Henryka Szewczyka, Instytut Pamięci Narodowej i Fundacja Sądecka, Nowy Sącz-Warszawa 2009
- Augustyn Leśniak – „Sądeczanie we Wrześniu”, miesięcznik „Sądeczanin” z września 2009 r.
- Jerzy Giza – „Generałowie z Sądecczyzny rodem”, Almanach Sądecki nr 2/7 1994
