e-encyklopedia Sądecczyzny

Sączopedia

CZARNY POTOK – szkoła

Istnienie szkoły ludowej w Czarnym Potoku odnotowane jest już w 1870 r. Pewnie działała wcześniej, a jeszcze przed nią – parafialna, w której uczył organista. W czasie II wojny światowej tajne nauczanie według programu gimnazjum prowadził u siebie w domu prof. Jan Rostocki.

Niedługo po wojnie chłopi zawzięli się i postanowili wybudować szkołę. Jak podaje „Monografia wsi Czarny Potok”: „Zebrano kwotę w wysokości 600 000 zł, zwieziono piasek, żwir, tarcicę, cegłę i przeprowadzono prace ziemne. Jednak w jesieni 1948 r. budowę przerwano. Dopiero po 10 latach, w 1958 r. budowę zakończono i szkołę oddano do użytku młodzieży w dniu 22 lipca 1958 r.”. Mieściła 5 izb lekcyjnych, salę gimnastyczną oraz mieszkania dla nauczycieli.

Rok później doszło do tragedii, o czym w kronice szkolnej znajduje się taki zapis: „23 lutego 1959 r. nauczyciele tutejszej szkoły otrzymują wstrząsającą wiadomość o tragicznej śmierci kierownika Stefańskiego Józefa. Ginie w nurtach rzeki Dunajec koło Nowego Sącza. Powodem tak tragicznej śmierci było prawdopodobnie niesłuszne posądzenie go o niedopilnowanie materiałów budowlanych zgromadzonych w czasach przedwojennych na budynek szkoły”.

W roku szkolnym 1968/69 uczęszczało 151 dzieci z macierzystej wsi oraz z przysiółków Olszany o nazwach Wolica i Świercze.

Przed I wojną światową szkołę średnią ukończył jeden absolwent tutejszej szkoły ludowej. W okresie międzywojennym – 3, a jeden z nich zdobył nawet wyższe wykształcenie. Do 1969 r. naukę na szczeblu średnim rozpoczęło 58 absolwentów, a wyższe studia ukończyło 10 osób. Potem te liczby tak się mnożą, że nie sposób dokładnie wyliczyć.

W latach 1938-62 Caritas prowadził przedszkole. Znajdowało się koło cmentarza. Od 1962 r. przejęło je państwo. Obecne Przedszkole Samorządowe wchodzi w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego, którym kieruje Halina Setlak.

W minionej epoce szkoła nosiła imię Franciszka Zubrzyckiego, ale teraz jest już bezimienna. Nowy budynek szkoły powstał w 2004 r., a w starym umieszczono Warsztaty Terapii Zajęciowej. Z uwagi na nikłe liczby uczniów w młodszych rocznikach niektóre klasy są łączone.

Niedawno pod kierunkiem nauczycielki Marty Cedzidło realizowany był projekt edukacyjny „Czarny Potok – śladami przeszłości”. Jego świadectwem jest monografia historyczno-etnograficzna wsi. Obejmuje ona także słowniczek miejscowej gwary. Oto przykłady:

a dy – przecież

choćkiej – czasem

uflagany – ubrudzony

wyfilipczyć – oszukać

ziobrzyć się – denerwować się

Ten ostatni związek frazeologiczny wydaje się nawet dość współczesny…

Materialnym efektem projektu jest także ekspozycja starych sprzętów zniesionych przez uczniów z domów: kijanka i tarka do prania, kołowrotki, lampy naftowe, potężna łopata do chleba, bo bochny kiedyś były wielkie jak młyńskie koła, międlica do lnu, cep, żelazka z duszą, maźniczka oraz przedpotopowa maszyna do szycia – oryginalny singer.

Nauczyciel muzyki i plastyki Mirosław Hejmej od 2008 r. prowadzi lachowski zespół folklorystyczny Czarny Potoczek. Kiedyś szkolny zespół ludowy prowadziła jego zmarła w 2010 r. mama-nauczycielka Zofia Hejmej.

© 2024 Wydawnictwo Dobre, Nowy Sącz