SCHALLY Kazimierz Piotr

(1895-1967) generał brygady Wojska Polskiego, pochodzący z Nowego Sącza. Urodził się 22.02.1895 w Nowym Sączu.

Absolwent wojskowej szkoły realnej w Wiedniu. Przez jeden semestr studiował na Politechnice Lwowskiej, ale w 1913 r. rozpoczął naukę w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt (Austria).

Przebieg służby

Prawie od samego początku I wojny światowej w Legionach Polskich, początkowo jako dowódca plutonu w VI batalionie, a od listopada 1914 r. w 1. pułku artylerii polowej, z którym przetrwał wszystkie kampanie I Brygady Legionów jako dowódca plutonu, adiutant dowódcy pułku i dowódca dywizjonu. Po tzw. kryzysie przysięgowym (Polacy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec) zwolniony z Legionów i wcielony do armii austriackiej, w ramach której ukończyłKURS oficerski w Pozsony (obecnie stolica Słowacji – Bratysława).

Otrzymawszy urlop, wznowił studia na Politechnice Lwowskiej, ale jednocześnie należał do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, w której został instruktorem. Z rozkazem POW udał się do tworzącego się w Bobrujsku I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców w maju 1918 r., wyjechał na Ukrainę, gdzie został komendantem POW w okręgu czernihowskim. W lipcu 1918 r. uwięziony przez władze bolszewickie i osadzony w więzieniu w Piotrogrodzie (wcześniej i obecnie Sankt Petersburg, w tzw. międzyczasie – Leningrad). Skazany na rozstrzelanie, ale wybawiony wskutek interwencji posła duńskiego i duńskiej misji Czerwonego Krzyża.

Po powrocie do kraju, w Wojsku Polskim od 6.12.1918. W 1919 r. skierowany do Armii Polskiej gen. Józef Hallera – patrz – powstałej we Francji. Dowódca dywizjonu w 1. pułku artylerii. Po przerzuceniu tej armii na front wojny polsko-bolszewickiej, na czele wspomnianego dywizjonu walczył na Wołyniu. Potem znów dowódca dywizjonu, a następnie nawet dowódca 1. pap w składzie 1. Dywizji Piechoty Legionów.

W 1921 r. dowódca 1. Brygady Artylerii, a potem do 1927 r. znowu dowódca 1. pap Legionów, po czym zastępca szefa Departamentu III (Artylerii) w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Od 1929 r. dowódca 1. grupy artylerii, od 1934 r. dowódca piechoty dywizyjnej 20. DP, w latach 1935-39 szef Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

W wyniku klęski w kampanii wrześniowej w 1939 r. w świcie prezydenta przekroczył granicę z Rumunią, następnie przedostał się do Francji, ale jako czołowy piłsudczyk i funkcjonariusz sanacyjny nie dostał żadnego przydziału, pozostając w dyspozycji Naczelnego Wodza w ośrodku oficerskim w Vichy. Po klęsce Francji w 1940 r. ewakuowany do W. Brytanii, dalej czekał na przydział, ale w 1942 r. przeniesiony w stan nieczynny.

Dopiero w 1943 r. przywrócony do służby czynnej i w roli attache wojskowego wysłany do Poselstwa RP w Kanadzie. Od 1944 r. szef polskiej misji wojskowej przy Naczelnym Dowództwie Sprzymierzonych Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych.

Awanse: 1914 – podporucznik, 1915 – porucznik, 1918 – kapitan, 1919 – major, 1920 – podpułkownik, 1924 – pułkownik, 1936 – gen. brygady.

Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, 4-krotnie Krzyżem Walecznych, 2-krotnie Złotym Krzyżem Zasługi i francuską Legią Honorową IV klasy.

Zdemobilizowany w 1947 r. osiedlił się w Szkocji, gdzie zmarł 16.01.1967 w Edynburgu, pochowany na cmentarzu Corstorphine Hill. Pośmiertnie ukazały się w Londynie jego „Wspomnienia żołnierskie z Legionów i rewolucji bolszewickiej” (1977).

Jego – mieszkający po wojnie w W. Brytanii, Kanadzie i USA – syn Andrzej (Andrew) Schally, urodzony w 1926 r. w Wilnie, został pierwszym Polakiem z pochodzenia wyróżnionym Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny (w 1977 r. wraz z Rosalyn Yalow i Rogerem Guilleminem za badania nad hormonalnymi czynnościami mózgu, co przyczyniło się do stworzenia nowej gałęzi medycyny – neuroendokrynologii).

(IrP)

Źródła

Piotr Stawecki SŁOWNIK biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939”, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994

Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski „Generałowie Polski niepodległej” Editions Spotkania, Warszawa 1991

www.nobelprize.org