(1833-1863)
Pisarz poruszający tematykę sądecką.
Urodzony 12 kwietnia 1833 r. w Żukowie k/Horodenki na Pokuciu (obecnie Ukraina), gdzie jego ojciec Emeryk dzierżawił majątek ziemski od swoich krewnych Dzieduszyckich. Uczył się w gimnazjum w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk na Ukrainie), ale maturę zdał w 1853 r. we Lwowie, zaś w latach 1852-57 studiował na wydziale prawa Uniwersytetu Lwowskiego.
W latach 1857-63 skryptor (przepisywacz rękopisów) w bibliotece Zakładu Naukowego im. Ossolińskich (Ossolineum) we Lwowie, współpracownik czasopism lwowskich, w tym ludowego „Dzwonek”, gdzie pisał pod pseudonimem Jasiek Żuczek.
Nazywany ostatnim polskim poetą romantycznym, gdyż tworzył pod wpływem naszych wielkich romantyków (tomik liryk „Poezje” z 1863 r., zwrotkę opublikowanego tam wiersza „Kiedyż?” Stefan Żeromski wykorzystał w „Syzyfowych pracach”). Często pisał na tematy historyczne (np. poemat-epos „Dziewczę z Sącza. Rzecz mieszczańska z czasu wojny szwedzkiej roku 1655” z 1861 r. o Basi zakochanej w kwaterującym w jej domu oficerze szwedzkim, napisany na kanwie autentycznych wydarzeń z okresu tzw. potopu, kiedy mieszczanie sądeccy wystąpili przeciwko Szwedom), powieściopisarz, dramaturg (tragedia prasłowiańska „Popiel i Piast” z 1862 r.) i historyk. Jego oryginalność polega na tym, że uwzględnił tradycję plebejską – zamiast dominującej w literaturze polskiej tematyki szlacheckiej.
We Lwowie należał do konspiracji niepodległościowej. Na wieść o wybuchu powstania styczniowego przedostał się z austriackiej Galicji do Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim. W stopniu kapitana adiutant dowódcy sformowanego w Medyce oddziału partyzanckiego Marcina Borelowskiego (1829-1863) ps. Lelewel, który poległ kilka miesięcy po Romanowskim.
Zginął 24 kwietnia 1863 r. w bitwie pod Józefowem k/Biłgoraja na Roztoczu (Lubelszczyzna), pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym lub w zbiorowej mogile powstańczej w pobliskim lesie. Zarówno Romanowski, jak i Borelowski mają ulice w Nowym Sączu.
(IrP)
Źródła
„Mały słownik pisarzy polskich”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975
www.hej-kto-polak.pl
Jerzy Leśniak, Augustyn Leśniak – „Encyklopedia sądecka”, Wydawca: Urząd Miejski w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2000
www.stanislawow.net
www.kresowiacy.com