(1638 lub 1635-1710)
generał artylerii koronnej, pochodzący z Sądecczyzny
Urodził się w Kątach, obecnie powiatBRZESKO
, ale historycznie należących do Ziemi Sądeckiej. Studiował w Akademii Krakowskiej i w Paryżu.
Przebieg służby
Król Jan II Kazimierz ufundował stypendium, dzięki któremu Kątski w latach 1653-57 zaznajomił się z najnowszymi trendami w sztuce wojennej, służąc w armii francuskiej dowodzonej przez marszałka księcia Ludwika Burbona zwanego Kondeuszem oraz w Niderlandach (obecnieHOLANDIA). W latach 1663-64 jako dowódca pułku dragonów w stopniu podpułkownika piechoty wziął udział w wyprawie wojskowej króla Jana Kazimierza na Moskwę.
Generał artylerii koronnej od 1666 lub 1667 r. Uczestnik wszystkich kampanii hetmana i późniejszego króla Jana III Sobieskiego, m.in. bitwy z Tatarami pod Podhajcami w 1667 r., z Turkami pod Chocimiem w 1673 r. oraz odsieczy wiedeńskiej w 1683 r., kiedy to jako jedyny dowódca artylerii w wojskach sprzymierzonych zdołał przedostać się z 28 armatami przez wzgórza Lasku Wiedeńskiego i dotrzeć na czas na pole bitwy. W czasie panowania Augusta II Mocnego odbił w 1699 r. z rąk tureckich twierdzę w Kamieniu Podolskim.
Zasłużony dla rozwoju polskiej artylerii oraz fortyfikacji (od 1692 r. w widłach Zbrucza i Dniestru za jego sprawą zaczął powstawać szaniec, który z czasem rozwinął się w słynną twierdzę o nazwie Okopy Św. Trójcy).
W 1669 r. zabił w pojedynku starostę krośnieńskiego Jana Karola Fredrę. W 1674 r. elektor króla Jana Sobieskiego, reprezentujący województwo ruskie. Po śmierci Jana III był nawet rozważany jako jego potencjalny następca na tronie… Piastował następujące urzędy: podstoli i starosta podolski, stolnik i starosta przemyski, kasztelan lwowski, wojewoda kijowski oraz wielkorządca, wojewoda i kasztelan krakowski. Pieczętował się herbem Brochwicz (Brochowicz).
Zmarł w Kamieńcu Podolskim. Jego syn Jan Stanisław Kątski (ok. 1685-1727) także został generałem artylerii koronnej. W 20-leciu międzywojennym patron Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (obecnie Ukraina). Obecnie jego nazwisko nosi szkoła podstawowa w rodzinnych Kątach.
(IrP)
Źródła
Marcin Spórna – SŁOWNIK najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich”, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006
Polski Słownik Biograficzny
Fot.: http://pl.wikipedia.org/wiki/Marcin_Kątski#mediaviewer/File:Marcin_Kazimierz_K%C4%85tski.PNG
